Հայաստանի Գետերը

Հայկական լեռնաշխարհի գետերը կը պատկանին չորս աւազաններու՝

ա.Պարսից Ծովի

բ.Կասպից Ծովի

գ.Սեւ Ծովի 

դ.Ներքին ջրային աւազաններուն

Պարսից Ծոցի աւազանին կը պատկանին Եփրատն ու Տիգրիսը:

ԵՓՐԱՏԸ կը կազմաւորուի երկու գետերու՝ Արեւելեան Եփրատի՝ Արածանիի եւ Արեւմտեան Եփրատի միախառնումէն:

Արածանի գլխաւոր վտակներէն են՝ Բագրեւանդը, Խնուսը, Բիւրակնը: Ջուրերը կ՛օգտագործուին ոռոգման նպատակներով:

Արեւմտեան Եփրատը, որուն յաճախ Եփրատ կ՛անուանեն, սկիզբ կ՛առնէ Ծաղկաւէտ լեռնազանգուածէն եւ Կարին (Էրզրում) քաղաքի մօտ կը դառնայ դանդաղահոս:

Հայկական լեռնաշխարհի սահմաններէն դուրս, Եփրատը կը միայնայ Տիգրիսին եւ միասին կը կազմեն Շաթ Էլ Արաբ գետը եւ կը թափին Պարսից Ծով:

Աւանդութեան համաձայն Եփրատը դրախտի չորս գետերէն մէկն է:

Հազարամեակներ շարունակ ան որպէս ոռոգման աղբիւր բարիք բերած է Հայաստանին, Ասորեստանին, Բաբելոնին, իսկ ներկայիս Թուրքիոյ, Սուրիոյ եւ Իրաքին:

 ՏԻԳՐԻՍԸ կը սկսի Հայկական Տաւրոսի եւ Կորդուաց լեռներու համակարգէն: Ան կը ձեւաւորուի Արեւմտեան Տիգրիսի եւ Արեւելեան Տիգրիսի վտակներու միախառնումէն:

 ԱՐԱՔՍ( Երասխ) գետը կը սկսի Բիւրակնի լեռնազանգուածի աղբիւրներէն:

Արաքսի գլխաւոր վտակներն են ձախէն՝ Ախուրեանը, Հրազդանը, Հագարուն, իսկ աջէն՝ Մակուն, Կարմիրը ( կոտուր) Սեւջուրը ( Կարասուն):

Արաքսը կը կոչուի նաեւ Արազ կամ Երասխ:

Արաքսը յայտնի է, որպէս «կամուրջներ չհանդուրժող գետ»:

Ըստ Աստուածաշունչի Արաքսը դրախտի չորս գետերէն մէկն է՝ Գիհոն:

Ան կը համարուի Հայոց Մայր գետը: Արաքսը գովերգած են որպէս Հայաստանի եւ Հայ ժողովուրդի ուժի , ըմբոստութեան ու ազատութեան խորհրդանիշ:

ԿՈՒՐ գետը սկիզբ կ՛առնէ Մեծրաց լեռնաշղթայի հիւսիս-արեւմտեան լանջերէն: Հայկական լեռնաշխարհի սահմաններուն մէջ Կուրը լեռնային գետ է, որ կը հոսի խոր կիրճերով: Իսկ լեռնաշխարհի սահմաններէն դուրս՝ հարթավայրային է:

Սեւ Ծովի աւազանին պատկանող գետերէն հայկական լեռնաշխարհին յայտնի է ՃՈՐՈԽ գետը: Ան սկիզբ կ’առնէ Ճորոխի լեռնաշղթայինՉորմայի գագաթէն, նախ կը հոսի դէպի արեւմուտք, ապա կը շեղուի հիւսիս, կ’անցնի Բաբերդի մէջէն, Լորի (Բլուր) վտակն ընդունելէն ետք ուղղութիւնը կը փոխէ դէպի արեւելք ու հիւսիս–արեւելք։

Ճորոխը Հայկական լեռնաշխարհի ամէնաջրառատ գետէրէն մէկն է։