Եգիպտոսի մայրաքաղաքն է Գահիրէ:
Սահմաններն են արեւմուտքէն Լիպիա, հարաւէն՝ Սուտանը, արեւելքէն՝ Իսրայէլը: Ունի ծովային սահման Սէուտական Արաբիայի եւ Յորդանանի հետ: Հիւսիսին կ’ողողուի Միջերկրական,արեւելքին՝ Կարմիր ծովի ջուրերով:
Եգիպտոսի Արաբական Հանրապետութիւնը բաժնուած է 29 մուհաֆազայի(նահանգներու):
1798թ. Նաբոլէոն Պոնապարտի արշաւանքի ժամանակ Եգիպտոսի բնակչութիւնը ընդամէնը 3 միլիոն էր:
1939թ. Եգիպտոսի բնակչութիւնը կը կազմէր 16.5 միլիոն մարդ: Բնակչութիւնը արագ աճած է 1970-2010թթ.՝ շնորհիւ բժշկութեան նուաճումներուն եւ գիւղատնտեսութեան արտադրութեան բարձրացման:
Ներկայիս բնակչութեան թիւը կը կազմէ 80.5 միլիոն: Կրօնական կազմը ՝90% սուննի իսլամ, քրիստոնեաներ՝ 9%, այլ՝ 1%: Եգիպտոսը ամբողջութեամբ կը գտնուի արեւադարձային կլիմայական գօտիին մէջ, ունի չոր եւ տաք եղանակ:
Երկրի ընդերքը հարուստ է քարիւղի, բնական կազի, երկաթի, կապարի եւ այլ պաշարներով:
Եգիպտոսի ամբողջ տարածքին՝ հարաւէն հիւսիս, կը հոսի աշխարհի ամենաերկար գետը՝ Նեղոսը: Նեղոս գետը դարձած է եգիպտական քաղաքակրթութեան հիմքը: Այդ պատճառով Եգիպտոսը անուանուած է նաեւ Նեղոսի պարգեւ:
Մայրաքաղաք Գահիրէն կը հանդիսանայ արաբական մշակոյթի խոշորագոյն կեդրոն:
Մինչ Չինացիներու յայտնագործած թուղթը կը հասնէր Եգիպտոս եգիպտացիները օգտագործած են պապիրուսը, որ կը պատրաստուէր եղէգէն:
Երկրի ներկայ նախագահն է Աբտ էլ Ֆաթահ Ալ-Սիսին: Ան կեանքի կոչած է շարք մը ծրագրեր՝ ջրանցքի կառուցում, լայնածաւալ բնակարանաշինութիւն եւ այլն:
Հայերը Եգիպտոսի Մէջ
Եգիպտոսի մէջ հայերը հաստատուած են դեռ մեր թուարկութենէն շատ առաջ: 5-6-րդ դարերուն Հայաստանէն Ալեքսանդրիա ուսանելու մեկնած են հայ երիտասարդներ՝ Մ. Խորենացի, Եղիշէ: Ալեքսանդրիոյ մէջ հայերը սկսած են հաստատուիլ քաղաքի հիմնադրման օրերէն:
Այժմ Եգիպտոսի մէջ կ’ապրի 5-6 հազար հայ, որոնք կեդրոնացուած են Գահիրէի եւ Ալեքսանդրիոյ մէջ, անոնք գլխաւորաբար Եգիպտոսի մէջ ծնած եւ քաղաքացիութիւն ունեցող հայեր են :
Եգիպտոսի քաղաքական կեանքի մէջ մեծ դեր ունեցած է Նուպարեաններու ընտանիքը :
Նուպար Փաշան եղած է Եգիպտոսի առաջին վարչապետը: Ան այդ պաշտօնը զբաղեցուցած է երեք անգամ: Հայորդի Նուպար Փաշայի պրոնզէ արձանը տեղադրուած է Ալեքսանդրիոյ ազգային օփերայի բակին մէջ: Ան կանգնեցուած է 1904թ-ին: Նուպար Փաշայի անունով կոչուած են երկու փողոց, մէկը Գահիրէի, միւսը՝ Ալեքսանդրիոյ մէջ:
Հայ–եգիպտական դիւանագիտական յարաբերութիւնները
Հայաստանը եւ Եգիպտոսը դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատած են 1992թ. Մարտին: Հայաստանը Գահիրէի մէջ դեսպանատուն բացած է 1992թ. Սեպտեմբերին, իսկ 1993թ. Ապրիլէն Երեւանի մէջ կը գործէ Եգիպտոսի դեսպանութիւնը:
Զբօսաշրջութիւն
Դեռ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմէն ետք Եգիպտոսը յայտնի զբօսաշրջային կեդրոն էր: 1975թ. Եգիպտոսը հեշտացուց վիզային համակարգը, ինչը նպաստեց զբօսաշրջութեան զարգացման: Թուրիզմը Եգիպտոսի եկամուտի հիմնական աղբիւրներէն է: Պետութիւնը մեծապէս կ’աջակցի այս ոլորտի զարգացման: Եգիպտոսի մէջ կը գտնուին տարբեր ժամանակաշրջաններու եւ քաղաքակրթութիւններու յուշարձաններ՝ հին եգիպտական, քրիստոնէական եւ արաբական:
Ալեքսանդրիոյ մէջ կը գտնուի աշխարհի ամենահին գրադարանը։
2011թ. եգիպտական յեղափոխութեան ընթացքին ողջ երկրի տարածքին տեղի ունեցան շարք մը բախումներ, սպանութիւններ, որուն հետեւանքով զբօսաշրջիկներու թիւը 37%-ով պակսեցաւ՝ 14 միլիոնէն հասնելով 9 միլիոնի: Եգիպտոսի նոր կառավարութիւնը տնտեսութեան վերականգնման համար ստիպուած եղաւ մեծ ջանքեր գործադրել:
Նեղոսի ափերուն հիմնադրուած աշխարհի առաջին պետութիւնը (մ.թ.ա. 4-1 հազարամեակներ), որ կը կառավարուէր փարաւոններու կողմէն: Եգիպտոսի մէջ առ այսօր պահպանուած են շարք մը հնագոյն պատմամշակութային կոթողներ:
Գահիրէի ամենակարեւոր վայրերէն են բուրգերը: Քաղաքը կը գտնուի Նեղոսի արեւմտեան ափին: Ափի մօտ կը գտնուին երեք բուրգեր՝ Խոֆօ, Խաֆրա, Մունխա, որոնք կառուցուած են քրիստոսէն 25 դար առաջ, անոնք թագաւորական դամբարաններ են, իւրաքանչիւրը կը կրէ այն թագաւորի անունը, որ կառուցած է բուրգը եւ թաղուած նոյն բուրգին մէջ: Բուրգերը կը համարուին աշխարհի 7 հրաշալիքներէն մէկը: Անոնք կը հանդիսանան հին եւ նոր պատմութեան ամենամեծ առեղծուածները:
Ապու Ալ Հոլ
Նոյնպէս կարեւոր զբօսաշրջային վայրերէն է: Կը գտնուի Գահիրէի մէջ: Ան առասպելական արարածի արձան է՝ առիւծի մարմնով, մարդու գլխով: Կ’ենթադրուի, որ հին եգիպտացիները այս արձանը կառուցած են Խաֆրա փարաւոնի ժամանակ ք.ա. 2558- 2532թթ. միջեւ: Արձանը կը գտնուի Խաֆրա բուրգի դիմաց: Կը համարուի ամենահին յուշակոթողներէն մէկը :
Փարաւոններու գիւղ
Լաւագոյն վայրը ուր կարելի է ուսումնասիրել եւ յայտնաբերել տուեալ ժամանակաշրջանին բնորոշ կենցաղը, ծանօթանալ Եգիպտոսի պատմութեան եւ փարաւոններու քաղաքակրդութեան:
Շարմ էլ Շէյխ
Եգիպտոսի իւրայատուկ քաղաքներէն մէկը, այստեղ ծովն ու անապատը կարծես միախառնուած ըլլան:
Նիւթը պատրաստեց՝
Հայկուհի Մուրատեանը
