Քրիստոնեայ Հայաստան

301 թուականին քրիստոնէութիւնը հայաստանի պետականկրօն հռչակուելէն ետք, Հայաստանը աշխարհին ծանօթդարձաւ, որպէս համաշխարհային մշակոյթի զարգացմանկարեւորագոյն օրրաններէն մէկը:

Հայկական մշակոյթը շարունակեց զարգանալ Հայ եկեղեցւոյհովանաւորութեան ներքոյ:

Հայ քարագործ վարպետներ կառուցեցին սքանչելի վանքեր, որոնք դարեր շարունակ կանգուն մնացած են ուպահպանուած առայսօր։

5-րդ դարուն՝ հայոց այբուբենի ստեղծումէն ետք, սկսաւհայկական մշակոյթի ծաղկման դարաշրջանը:  Հայաստանիմէջ ծնաւ ձեռագիր մատեաններու էջերը նկարազարդելուարուեստը` մանրանկարչութիւնը, որուն այսօր կարելի էծանօթանալ՝ աշխարհի մէջ հին ձեռագրերու խոշորագոյնպահոցներէն մէկուն՝ Երեւանի Մատենադարանի մէջ:

Մատենադարանը այն վայրն է, ուր կը պահեն ձեռագիրմատեանները, այսինքն՝ հին ժամանակներուն գրուածձեռագիր արժէքաւոր գիրքերը։

Մատենադարանի շէնքը կառուցուած է 1975 թուականին։

Այնտեղ հաւաքուած են բոլոր ձեռագիրները, որոնք կըպահուին յատուկ պայմաններու մէջ։ Շէնքը կառուցելէն միքանի տարի անց, Մատենադարանը կոչուեցաւ ՄեսրոպՄաշտոցի անունով։

Այնտեղ կը պահուին 23000 ձեռագրեր, 300 000 արխիւայինփաստաթուղթեր եւ այլ նիւթեր։

Ամենահին ձեռագիր գիրքն է՝  7-րդ դարուն ընդօրինակուած«Վեհամօր Աւետարան»-ը։

Հայերէն ամենամեծ ձեռագիր մատեանն է «Մշոյ ճառընտիրը», որ կը կշռէ 28 քիլօ կրամ, իսկ ամենափոքր ձեռագիրը«Տօնացոյց»-ն է, որ կը կշռէ 19 կրամ։

Մեծ գիրքը կը կոչուի նաեւ հսկան իսկ փոքրը թզուկը։

Քրիստոնեայ Հայաստանի մշակութային  գլուխ գործոցներէն էնաեւ խաչքարի արուեստը։

Խաչը որպէս խորհրդանիշ հայերու մօտ յառաջացած է 4-րդդարուն։

Խաչքարերը ուղղանկիւն կոթողներ են, որոնք կը տեղադրուինեկեղեցիներու բակերուն մէջ ՝ ի յիշատակ քրիստոնէութեանընդունման, ազգային տօներուն կամ նահատակներուն:

Խաչքարերը չեն կրկնուիր: Հայերը ժամանակի ընթացքինքանդակած ու կանգնեցուցած են մօտ 50 000 իրարմէ տարբերխաչքարեր,

Աշխարհի մէջ խաչքարերու ամենամեծ հաւաքածուն կըհամարուի Գեղարգունիքի մարզի Նորատուսիգերեզմանատունը։

2010թ․–ին հայկական խաչքարի արուեստը, խորհուրդը եւխջաչքարագործութիււնը գրանցուած են ԵՈՒՆԵՍՔՕ–իմարդկութեան ոչ նիւթական ժառանգութեան ցանկին մէջ։