Արցախի Հանրապետութիւնը Հայաստանի մէկ մասն է։
Արցախի հանրապետութեան տարածութիւնը կը կազմէ 11.458 մ2,
ունի մօտ 151000 բնակչութիւն։
Արցախի հանրապետութեան սահմաններն են
—Արեւելքէն եւ հիւսիսէն Ազրպէյճան
—արեւմուտքէն Հայաստանի Հանրապետութիւն
—Հարաւէն իրան
Արցախի Հանրապետութեան շրջաններն են
1-Մայրաքաղաք Ստեփանակերտ
2-Շուշի
3-Բերձոր
4-Քարվաճառ
5-Մարտակերտ
6-Ասկերան
7-Մարտունի
8-Հատրութ
1991 թուականի Սեպտեմբեր 2-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնը յայտարարեց իր անկախութիւնը:
Եկէք ծանօթանանք Արցախին, դարերէ ի վեր կանգուն մնացած անոր յայտնի եկեղեցիներուն եւ բնութեան հրաշալիքներուն։
Արցախի մայրաքաղաք Ստեփանակերտը քարէ դարէն եկած հին շրջան մըն է, որուն ներկայի հիմնական յատակագիծին հեղինակը Ալեքսանդր Թամանեանն է։
Գեղեցիկ ու մաքուր այս քաղաքը յայտնի է իր հին բնակավայրերով, որոնք եկած են քարէ դարէն։
1923-ին Լեռնային Ղարաբաղի մայրաքաղաքը Շուշիէն տեղափոխուեցաւ Խանքենդի եւ կոչուեցաւ Ստեփանակերտ:
Արցախի ամենայայտնի յուշարձանը Ստեփանակերտի մէջ գտնուող «Մե՛նք ենք մեր սարերը» յուշարձանն է, կամ ինչպէս ընդունուած է ըսել «Պապիկ-տատիկ»-ի արձանը,
տեղադրուած է 1967 թուականին։ Անիկա երկար ապրողներուն նուիրուած աշխարհի առաջին յուշարձանն է։
Շուշի
Պատմական այս գեղեցիկ բերդաքաղաքը 1918-1920 թուականներուն եղած է Արցախի մայրաքաղաքը։
1992 թուականի Մայիս 9-ին հայկական զինուորական ուժերը ազատագրեցին Շուշին
Այստեղ կը գտնուի Շուշիի բերդ ամրոցը եւ Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց հայկական առաքելական եկեղեցին, որ Արցախի թեմի կեդրոնն է եւ անոր խորհրդանիշներէն մէկը։
Կառուցուած է 1868-1887 թուականներուն։
Հունոտի կիրճ
Այստեղ Կարկառ գետի ափին, կը գտնուի աշխարհի հրաշալիքներէն մէկը` 250 մեթր բարձրութիւն ունեցող հովանոցաձեւ մամռապատ Քար ջրվէժը։
Այստեղ կան դարերէ ի վեր կանգուն մնացած ժայռեր ու քարանձաւներ։
Դադիվանք
Դրախտային բնութեան մէջ գտնուող այս վանքը հիմնուած է Քրիստոսի առաքեալներէն Թադեւոսի հետեւորդ Դադիի կողմէ առաջին դարուն։
Վանքի գլխաւոր՝ Կաթողիկէ եկեղեցուոյ կողքին կը գտնուի երկյարկանի զանգակատունը, եւ երկու գլուխ գործոց խաչքարեր։
Տիգրանակերտ
Պատմական քաղաք կառուցուած է ք.ա. առաջին դարուն, հայոց արքայ Տիգրան Մեծի կողմէ, այսօր պեղուած քաղաքի այս բերդ ամրոցին մէջ կը գործէ հնագիտական թանգարան։
Գանձասար
Մարտակերտի Գանձասար լերան վրայ գտնուող գեղատեսիլ այս վանքը ունեցած է հարուստ ձեռագրատուն։
Գանձասարի Սուրբ Յովհաննէս Մկրտիչ եկեղեցին կառուցուած է 1216–1238 թուականներուն։
Գանձասարը Արցախի միակ եկեղեցին է, որ հակառակ թշնամիի բազմաթիւ յարձակումներուն մնացած է կանգուն։
Չինարի, Տնջրի կամ սօսի ծառ
Այս հսկան աւելի քան 2035 Տարեկան է, բարձրութիւնը 54 մեթր է, ծառի խոռոչին մէջ կրնայ տեղաւորուիլ աւելի քան հարիւր մարդ։
Ծառը տնկած է Տիգրան Մեծը ք.ա. առաջին դարուն: Կ’ըսուի որ այս ծառը աշխարհի ամենամեծ ծառն է:
Ամարաս
Այս Վանական համալիրի եկեղեցին հիմնադրած է Սուրբ Գրիգոր լուսաւորչը 4-րդ դարուն։
Այստեղ Մեսրոպ Մաշտող բացած է Արցախի առաջին դպրոցը։
Աշխարհով մէկ յայտնի են Արցախի նժոյգները, գորգերը, նուռը եւ ժինկալով հացը։
Արցախի դրօշակը, զինանշանը եւ «Մենք Ենք Մեր Սարերը» յուշարձանը
խաղ «Մենք ենք մեր սարերը» պատկերի խճանկար
խաղ Հայաստան-Արցախ պատկերի խճանկար
Արցախի Քայլերգը
Ազատ ու անկախ Արցախ,
Քո տուն-ամրոցը կերտեցինք,
Պատմութիւնը մեր երկրի
Մեր սուրբ արեամբ մենք սերտեցինք:
Դու բերդ ես անառիկ,
Բարձունք սրբազան, վեհ անուն,
Մասունք աստուածային,
Քեզնով ենք յաւերժանում:
Դու մեր լոյս հայրենիք,
Երկիր, հայրենեաց դուռ սիրոյ.
Ապրիր դու միշտ խաղաղ,
Մեր հին ու նոր Ղարաբաղ:
Քաջերն ենք մենք հայկազուն,
Մռով ենք, Քիրս ենք ու Թարթառ,
Մեր վանքերով լեռնապահ`
Անյաղթելի մի բուռ աշխարհ:
