Երաժշտահան, երաժշտագէտ, երաժիշտ-բանահաւաք, երգիչ, խմբավար, մանկավարժ Կոմիտասը
հայ ազգային երաժշտահանութեան դպրոցի հիմնադիրն է:
Բուն անունով Սողոմոն Գէորգի Սողոմոնեանը ծնած է 1869 թուականի Սեպտեմբեր 26-ին Քիոթահիա
քաղաքի երաժշտասէր ընտանիքի մը մէջ: Երբ մէկ տարեկան էր անոր մայրը կը մահանայ, իսկ տաս
տարեկանին ան կորսնցուցած է իր հայրը:
Կոմիտաս իր մեծ մօր հետ կ’ապրի մինչեւ 1881 թուական, երբ իրենց հայկական թեմի առաջնորդը
կ’երթայ Էջմիածին եպիսկոպոս օծուելու համար: Գէորգ Դ Կաթողիկոսը առաջնորդին կը պատուիրէ,
որ ան իր հետ մէկ որբ երեխայ բերէ Էջմիածինի վանքի մէջ կրթութիւն ստանալու համար:
Կոմիտաս կ’երթայ Էջմիածին եւ այնտեղ իր զարմանահրաշ երգով մեծ տպաւորութիւն կը գործէ
կաթողիկոսի վրայ: Ի վերջոյ, 20 թեկնածուներու մէջէն կ’ընտրուի փոքրիկ Սողոմոնը (Կոմիտասը):
1890 թուականին ան կը դառնայ սարկաւագ, 1893 թուականին կ’աւարտէ Գէորգեան հոգեւոր ճեմարանը:
Անոր կը շնորհուի աբեղայի աստիճան եւ կը տրուի 7-րդ դարու նշանաւոր բանաստեղծ, շարականներու
հեղինակ Կոմիտաս կաթողիկոսի անունը:
Ճեմարանի մէջ Կոմիտաս կը նշանակուի երաժշտութեան ուսուցիչ: 1895 թուականին անոր կը տրուի
վարդապետի աստիճան:
Նոյն թուականի աշնան Կոմիտաս կը մեկնի Թիֆլիս` երաժշտական ուսումնարանի մէջ ուսանելու:
Հանդիպելով յայտնի երաժշտահան Մակար Եկմալեանին` կը փոխէ իր մտադրութիւնը եւ վերջինիս
աշակերտելով կ’ուսումնասիրէ եւ կ’իւրացնէ հարմոնիայի դասընթացը:
Կաթողիկոսի բարեխօսութեամբ թոշակ ստանալով հայ մեծ քարիւղի արդիւնաբերող Ալեքսանդր
Մանթաշեանէն` Կոմիտաս կը մեկնի Պեռլին՝ երաժշտական կրթութիւնը կատարելագործելու: 1899թ.-ին,
կը վերադառնայ Էջմիածին եւ կը սկսի ղեկավարել տղամարդոց բազմաձայն երգչախումբը:
Կոմիտաս կը Ճամբորդէ երկրի բոլոր շրջանները, գիւղերը` փնտռելու զանազան ժողովրդական երգեր եւ
պարեր: Այսպիսով, ան կը հաւաքէ մօտաւորապէս 3000 երգ, որոնց մեծ մասը յարմարեցուած էր
երգչախումբով երգելուն:
Կոմիտասի գլխաւոր աշխատանքը իր «պատարագ»-ն է, որ մինչեւ այսօր կը կատարուին եկեղեցւոյ ծիսակատարութեան մէջ: Պատարագի մշակումը ան սկսած էր 1892 թուականին, բայց չաւարտեց
Առաջին համաշխարհային պատերազմի բռնկման պատճառով: «Պատարագ»-ը առաջին անգամ
հրատարակուած է 1933 թուականին Փարիզի մէջ եւ առաջին անգամ ձայնագրուած է 1988 թուականին
Երեւանի մէջ:
Կոմիտաս առաջին ոչ եւրոպացին էր, որ ընդունուեցաւ Միջազգային երաժշտական ընկերութիւն: Ան
բազմաթիւ դասախօսութիւններ եւ կատարումներ ունեցած է ամբողջ Եւրոպայի, Թուրքիոյ եւ Եգիպտոսի
մէջ` ներկայացնելով մինչեւ այդ ժամանակ շատ քիչ ճանչցուած հայկական երաժշտութիւնը:
1910 թուականէն ետք ան ապրած եւ աշխատած է Պոլսոյ մէջ։
Այնտեղ ան հիմնած է 300 անդամէ բաղկացած «Գուսան» երգչախումբը:
1915 թուականի Ապրիլ 24-ին ան շատ ուրիշ հայ մտաւորականներու պէս ձերբակալուած է եւ քալած
աքսորի ճամբով դէպի Արաբական անապատները: Անոր լաւ ընկերները` թուրք բանաստեղծ Էմին
Եարտաքուլը եւ ամերիկեան դեսպան Հենրի Մորգենթաուն, միջամտած են, եւ Կոմիտաս ազատած է:
Ան տեղափոխուած է Փարիզ, ուր մահացած է հոգեբուժական դարմանատան մէջ 1935 թուականին:
Յաջորդ տարի անոր աճիւնը փոխադրուած է Երեւան: 1950-ական թուականներուն Կոմիտասի
ձեռագրերը նոյնպէս փոխադրուած են Փարիզէն Երեւան:
Այսօր Երեւանի երաժշտանոցը կը կոչուի Կոմիտասի անունով եւ անոր դիմացի այգիին մէջ կը գտնուի
անոր արձանը:
2015 թուականին Երեւանի մէջ բացուած է Կոմիտասի անուան թանգարան-ուսումնարանը։
