Սուրբ Ղազար կղզին (իտալերէն.՝ San Lazzaro degli Armeni, անգլերէն.՝ Saint Lazarus Island) կը գտնուի Իտալիոյ Վենետիկի ծովածոցի մերձաւոր ջուրերու մէջ: Կղզիի մակերեսը կը կազմէ 0,033քմ2, այստեղ կը բնակի 22 մարդ: Կղզին հիմնադրուած է տասներկուերորդ դարուն, լքուած եղած է միչեւ տասնվեցերորդ դար, իսկ 1717 թուականին Վենետիկի իշխող խորհուրդի կողմէն, ան տրուած է Մխիթարեան միաբանութեան:
Մխիթարեան միաբանութիւնը հոգեւոր, գիտական եւ մշակութային կազմակերպութիւն է: Հիմնադրուած է 1701 թուականի Սեպտեմբեր 8- ին, Կ.Պոլսոյ մէջ ՝ վանահայր Մխիթար Սեբաստացիի կողմէն: Ընդամէնը երկու տարի ետք ՝ Օսմանեան իշխանութիւններու հալածանքներէն փախչելով՝ միաբանութիւնը կը տեղափոխուի Պենեպոլես (Վենետիկ): Հասարակութեան աչքէն հեռու, վանականները ունին իրենց գաղտնի պարտէզը:
Վենետիկի Հանրապետութեան հրամանով միաբանութիւնը կը տեղափոխուի Սուրբ Ղազար կղզի, ուր վանքը կը կառուցեն եւ հին եկեղեցին կը նորոգեն՝ Մխիթար Սեբաստացին եւ անոր տասնեօթ վարդապետները:
Մխիթարեան միաբանութեան հիմնադրման սկզբնական շրջանին Վենետիկի աջակցութիւնը ստանալու նպատակով կը թարգմանուին եւ կը հրատարակուին շարք մը աշխատութիւններ: Միաբանութիւնը թարգմանութիւններուն զուգահեռ հանդէս կու գայ ինքնուրոյն աշխատութիւններով: Եկեղեցին հրատարակած է Հայկական պատմական, բանասիրական եւ գրականագիտական աշխատութիւններ:
Սուրբ Ղազար կղզիի եկեղեցւոյ պահոցներուն մէջ կայ շուրջ 150,000 անուն գիրք:
Միաբանութեան գրադարանը բաղկացած է երեք հատուածներէ. գլխաւոր գրադարանին մէջ շարուած են եւրոպական գրականութեան հազուագիւտ հատորները, Պայրոնի սենեակը եւ Ձեռագիրներու կլոր սենեակը, ուր կը պահուին հայկական ձեռագիրները:
Սուրբ Ղազար կղզին՝ գիտնականներու եւ ուսանողներու երկարաժամկէտ հիւրընկալելու աւանդոյթ ունի: Կղզիի մէջ հիւրընալուած է Լորտ Պայրոն, ան առաջին հայագէտներէն է. Միաբանութեան վանականներէն սորված է հայերէն, անոր օգնութեամբ անգլերէնէն հայերէն եւ հայերէնէն անգլերէն թարգմանուած են շարք մը կրօնական եւ աշխարհիկ ձեռագիրներ, ստեղծուած է անգլերէն-հայերէն բառարան:
«Եթէ սուրբ գրութիւնները ճիշտ կը մեկնաբանուին, ապա Հայաստանի մէջ գտնուած է դրախտը », – գրած է Լորտ Պայրոն:
Նիւթը ՀԱՅԿԱՇԽԱՐՀ-ի համար պատրաստեց՝
Նարէ Մուրատեան