Հայաստան մաս կը կազմէ Ասիոյ ցամաքամասին։
Հայաստան կ’անուանենք ողջ Հայկական լեռնաշխարհը, ուր ծագում առած է հայ ժողովուրդը։
Հայկական Լեռնաշխարհի տարածութիւնը 400, 000 քմ2 է
Ներկայ Հայաստանը կը կազմէ պատմական Հայաստանի միայն 10% եւ ունի երկու Հանրապետութիւն՝
1-Հայաստանի Հանրապետութիւն
2-Արցախի Հանրապետութիւն
Հայաստանի Հանրապետութեան տարածութիւնը մօտ 30,000 քմ2 է, աւելի ճշգրիտ 29743 քմ2)
Հայաստանի Հանրապետութեան բնակչութիւնը կը կազմէ մօտ 3,000,000
Պետական սահմաններն են
Արեւելքէն` Ազրպէյճան,
Արեւմուտքէն` Թուրքիա,
Հիւսիսէն` Վրաստան,
Հարաւէն` Իրան
Մայրաքաղաքն է Երեւան
Մարզերն ու մարզական կեդրոններն են
1-Շիրակի Մարզ – Գիւմրի
2-Լոռի – Վանաձոր
3-Տաւուշ – Իջեւան
4-Արագածոտն – Աշտարակ
5- Կոտայք- Հրազդան
6- Գեղարքունիք – Գաւառ
7-Արմաւիր – Արմաւիր
8-Արարատ – Արտաշատ
9-Վայոց Ձոր – Եղեգնաձոր
10- Սիւնիք- Կապան
ԼԵՌՆԵՐԸ
-Արագած, ամենաբարձր լեռն է, որուն չորս գագաթներէն ամենաբարձրը՝ 4090 մ
Բարձր լեռնագագաթներ
Կապուտջուղ` 3906 մ
Աժդահակ` 3598 մ
Սպիտակասար` 3555 մ
Վարդենիս` 3522 մ
ԳԵՏԵՐԸ
Ներկայ Հայաստանի մէջ կան մօտաւորապէս 9480 մեծ ու փոքր գետեր եւ վտակներ:
-Արաքս` 158 քմ, կը կոչուի նաեւ Երասխ եւ Արազ։
Արաքսի գլխաւոր վտակներն են ձախէն՝ Ախուրեանը, Հրազդանը, Հագարուն, իսկ աջէն՝ Մակուն, Կարմիրը ( կոտուր) Սեւջուրը ( Կարասուն):
Արաքսը յայտնի է, որպէս «կամուրջներ չհանդուրժող գետ»: Ըստ Աստուածաշունչի Արաքսը դրախտի չորս գետերէն մէկն է՝ Գիհոն:
Ան կը համարուի Հայոց Մայր գետը: Արաքսը գովերգած են որպէս Հայաստանի եւ Հայ ժողովուրդի ուժի , ըմբոստութեան ու ազատութեան խորհրդանիշ:
-Ախուրեան` 186 քմ
-Որոտան` 111 քմ
-Դեբետ` 154 քմ
-Հրազդան` 141 քմ
-Աղստեւ` 81 քմ
ԼԻՃԵՐԸ
-Սեւանայ Լիճ, (մարզ Գեղարքունիք) կոչուած է նաեւ Գեղամայ Ծով, մակերեսը 1270.8 քմ2, Սեւանայ լիճ կը թափին 28 գետ եւ գետակ, լիճէն սկիզբ կ’առնէ միայն Հրազդան գետը, բարձրութիւնը ծովու մակերեսէն 1899.90 մ
-Արփի Լիճ` (մարզ Շիրակ) մակերեսը՝ 22.0 քմ2, բարձրութիւնը ծովու մակերեսէն՝ 2021 մ
-Սեւ Լիճ` (մարզ Սիւնիք)
-Քարի Լիճ (մարզ Արագածոտն)
-Այղր Լիճ (մարզ Արմաւիր)
-Պարզ Լիճ (մարզ Տաւուշ)
